In onze digitale leefomgeving wordt het belang van veilige en betrouwbare identiteitsverificatie steeds groter. De Europese ID-wallet – een digitale portefeuille – is een langlopend initiatief dat tot doel heeft een gestandaardiseerde digitale identiteitsoplossing te bieden voor EU-burgers. Momenteel zijn de lidstaten ermee aan de slag. De Nederlandse pilot van de app wordt op dit moment met open standaarden ontwikkeld. Nog dit jaar moet een eerste versie van de app operationeel zijn, en in 2025 zou de ID-wallet in de gehele EU volwaardig te gebruiken moeten zijn. Het idee achter de ID-wallet is simpel, logisch en veelbelovend, maar het brengt ook uitdagingen met zich mee. Wat zijn de vooruitzichten op het gebied van toegankelijkheid, gebruikersgemak en privacy voor de burger?
Een van de belangrijkste voordelen van de Europese ID-wallet is de potentiële verbetering van de toegankelijkheid. Met een uniforme digitale identiteit zouden EU-burgers gemakkelijker toegang kunnen krijgen tot verschillende online (semi-)publieke diensten, zowel binnen als buiten hun eigen land. Dit kan de bureaucratische rompslomp verminderen en de efficiëntie vergroten. Een eenvoudige en naadloze toegang tot overheidsdiensten, banken, zorg en andere instellingen zou het dagelijks leven van veel mensen kunnen vereenvoudigen door obstakels – die verschillende groepen mensen mogelijk tegenkomen in hun contact met de overheid – weg te nemen. Alle burgers, ongeacht hun digitale vaardigheden moeten natuurlijk toegang hebben tot de wallet en er gebruik van kunnen maken. Training en ondersteuning via hulplijnen moeten beschikbaar zijn om ervoor te zorgen dat niemand wordt buitengesloten van essentiële diensten.
Wat betreft gebruikersgemak biedt de wallet ook veelbelovende mogelijkheden. Het concept is helder: gebruikers hebben slechts één (digitaal) identiteitsbewijs nodig om zich te identificeren bij de overheid op verschillende platforms en voor allerlei diensten. Waarom bevordert dit het gebruikersgemak? Het zou het aantal gebruikersnamen en wachtwoorden verminderen en daarmee het inlogproces sterk vereenvoudigen. Bovendien kan de ID-wallet op de smartphone mogelijk het fysieke identiteitsbewijs en rijbewijs vervangen.
Bovengenoemde voordelen roepen natuurlijk bijkomende privacyvraagstukken op. De grootste zorg van critici van de ID-wallet is de hoeveelheid persoonlijke gegevens die in de wallet worden opgeslagen en wie toegang heeft tot deze gegevens. Er zullen strikte waarborgen moeten komen om ervoor te zorgen dat de privacy van de gebruikers wordt beschermd. In de plannen voor de wallet wordt gelukkig al vermeld dat elke dienst waarvoor met de wallet wordt ingelogd, slechts de minimaal benodigde gegevens van de gebruiker te zien krijgt. Enkel gemakkelijk toegankelijke transparantie over welke gegevens worden verzameld, hoe ze worden gebruikt en wie er toegang toe heeft, kan deze intentie daadwerkelijk toetsen en is cruciaal om het vertrouwen van de gebruikers te behouden.
Bovendien moet er aandacht worden besteed aan de beveiliging van de ID-wallet. Sterke encryptie en veiligheidsprotocollen moeten voorkomen dat de persoonlijke gegevens van burgers worden blootgesteld aan kwaadwillenden. Het risico van hacks en datalekken moet tot een minimum worden beperkt, anders kan de ID-wallet – gezien de gevoelige gegevens die het van alle EU-burgers opslaat – meer kwaad dan goed doen.
Jelle Baartmans, mei 2023
Jelle Baartmans
foto: Gerhard van Roon